تورهای طبیعت‌گردی
در چند سال اخیر تورهای طبیعت‌گردی، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین انواع سفر شده‌اند. برگزاری انواع سفرها و تورهای طبیعت‌گردی با درجه سختی‌های مختلف، یکی از خدمات آژانس تیشتر تراول می‌باشد.
در چند سال اخیر تورهای طبیعت‌گردی، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین انواع سفر شده‌اند. علت این موضوع را شاید بتوان در تنشِ روزافزون زندگی شهری و نیاز بیش از پیش افراد به آرامشِ بکرِ طبیعت یافت. متن زیر که دل نوشته یکی از اساتید به نام طبیعت‌گردی است، به زیبایی، ریشه تقاضای رو به رشد برای سفر به طبیعت را بیان می‌کند:
به خانه مادری برویم
می‌گویند تهران ششمین شهر پر استرس دنیاست و ما در میانه این استرس و اضطراب، آرزومند کسب آرامشیم و مانند رهنوردی که در مه پیش می‌رود چاره‌ای را برای این احساس فرساینده می‌جوئیم. گاه چاره را در مسابقه موفقیت می‌یابیم، گاه در پولِ بیشتر، مدرک تحصیلیِ بهتر، مرتبت کاریِ بالاتر، قدرت بیشتر و گاه اگر بختمان بلند باشد در میانه این مسابقه نفسگیر، می‌رسیم به خانه مادر، به جایی که در آن، بردباری، صمیمیت، زایش و تعلق را یاد می‌گیریم و در آنجاست که آرامش می‌گیریم. طبیعت، مادر ماست. کوه و دشت و بیابان و کویر و آب و دریا و سبزه و برف و باد و... خانه مادری است. در خانه مادری رویا و خاطره می‌سازیم. با هم به سفر می‌رویم، با هم به دل طبیعت می‌رویم.
برگزاری انواع سفرها و تورهای طبیعت‌گردی با درجه سختی‌های مختلف، یکی از خدمات آژانس تیشتر تراول می‌باشد. تورهای طبیعت‌گردی تیشتر، هم به صورت پکیج‌های آماده و هم به صورت تورهای گروهی خاص قابل اجرا هستند. برای اطلاع از سفرهای طبیعت‌گردی در حال اجرا و یا قابل برنامه‌ریزی، می‌توانید با کارشناسان آژانس تیشتر تماس حاصل نمایید.
در ادامه مطلب با تعاریف سفر طبیعت‌گردی و انواع و اصول آن آشنا می‌شوید.
طبیعت‌گردی چیست؟
طبیعت‌گردی امروزه به این شکل معنی می‌شود: "سفری مسئولانه به مناطق طبیعی به شکلی که در آن محیط زیست، حفاظت شده، به سلامت مردمِ محلی توجه شده و تحلیل و کسب علم نیز در آن سفر اتفاق بیفتد. این کسب علم می‌تواند هم شامل مهمانان و هم شامل میزبان شود."
تعریفی که توسط اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست بیان شده است نیز به این شرح است:
"سفر مسئولانه از لحاظ محیط زیستی به مناطق طبیعی برای لذت بردن و قدردانی از طبیعت (همراه با ویژگی‌های فرهنگی مربوط به گذشته و حال) که منجر به افزایش حفاظت و مشارکت اقتصادی و اجتماعیِ فعالانه و سودمند مردم محلی می‌شود."
اصلی‌ترین فعالیت طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم بر پایه طبیعت زنده می‌باشد که بنا به تعریف، سفری است مسئولانه به مناطقی طبیعی که حافظ محیط زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی گردد. طبیعت‌گردی حداقل آسیب را به طبیعت و فرهنگ منطقه وارد می‌کند.
انجمن بین‌المللی اکوتوریسم (TIES) نیز در تعریف طبیعت‌گردی و اکوتوریسم می‌گوید: «اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در آن محیط زیست حفظ و بر رفاه مردم محلی تأکید شود.»
گونه‌های مختلف طبیعت‌گردی
طبیعت‌گردی تنها گشت و گذار در طبیعت نیست، بلکه تجربه کردن و حس کردن طبیعت است. در این نوع گردشگری باید طبیعت را با تمام وجود حس کرد و تک تک لحظه‌های حضور در طبیعت را قدر دانست. گونه‌های مختلف طبیعت‌گردی عبارتند از گردش آبی و ساحلی، کوهنوردی، غارنوردی، بیابان‌گردی، دامنه‌نوردی، مردم‌شناسی و طبیعت‌درمانی.
سفرهای طبیعت‌گردی آژانس تیشتر در پنج سطح سبک، متوسط، سخت، سنگین و فوق سنگین انجام می‌شوند که هر یک شرایط و ضوابط خود را دارند.
سفر طبیعت‌گردی سبک: سفر سبک، مناسب برای بیشتر افرادی‌ست که از لحاظ جسمانی سالم هستند و دارای کمترین میزان فعالیت فیزیکی و ورزشی است. این سفرها عموماً شامل مسیرهای پیاده روی کوتاه در مسیرهای هموار و در دامنه‌ها و ارتفاعات کم است.
سفر طبیعت‌گردی متوسط: برای سفرهای متوسط، سطح آمادگی جسمانی خوبی نیاز است. این سفرها برای اکثر کوهپیمایان و راهپیمایان مناسب است. سفرهای سبک طبیعت‌گردی شامل پیاده روی‌های نه چندان طولانی (۲ تا ۴ ساعت در روز) و عبور از مسیرهایی است که فراز و نشیب نسبتاً کم دارند. همچنین ممکن است در این سفرها نیاز به اقامت در کمپ و چادر و استفاده از توالت صحرایی باشد، بنابراین شرکت‌کنندگان باید آمادگی لازم را داشته باشند.
سفر طبیعت‌گردی سخت: سفرهای سخت، مخصوص افراد با آمادگی جسمانی بالا است که از تجربه قبلی کوهپیمایی در مسیرهای ناهموار با روزهای بلند برخوردارند. مدت زمان کوهپیمایی یا راهپیمایی در این دست برنامه‌ها بطور متوسط ۴ تا ۷ ساعت در روز است. مسیرهای این گونه سفرهای سخت بیشتر در ارتفاعات بالا (حداکثر ۴۲۰۰ متر) است. در این سفرها اقامت در کمپ مرتفع و استفاده از توالت صحرایی ضروری است، بنابراین شرکت‌کنندگان باید آمادگی لازم را داشته باشند.
سفر طبیعت‌گردی سنگین: سفرهای سنگین مختص افرادی است که قبلا در برنامه‌هایی با درجه سخت شرکت کرده‌اند. افراد با شرکت در برنامه‌های سخت خود را برای شرایط کوهنوردی (روحی و جسمی) سنگین و صعود آماده نموده‌اند. همچنین حتی حضور افراد با تجربه و با سابقه کوهنوردی و کوه پیمایی در ارتفـاعات مناسب منوط به تایید سرپرست سفر است. سفرهای سنگین طبیعت‌گردی آمادگی جسمانی بسیار بالا و تجربه اقامت در کمپ در ارتفاعات را می‌طلبد. همچنین افراد باید بتوانند با شرایط سخت استفاده از توالت صحرایی کنار بیایند.
سفر طبیعت‌گردی فوق سنگین: سفرهای فوق سنگین مختص افرادی است که نخست دارای آمادگی جسمانی بالایی هستند و دوم قبلاً در برنامه‌هایی با درجه سنگین شرکت نموده و خود را از نظر روحی و جسمی برای شرایط سنگین صعود آماده کرده باشند. برای حضور در این برنامه‌ها تایید تجربه و سابقه قبلی افراد در کوهنوردی و راهپیمایی در ارتفاعات بالا، توسط سرپرست برنامه ضروری است.
این نوع برنامه‌ها، معمولاً در ارتفاعات بالای ۵۲۰۰ متر و در مسیر های ناهموار و سنگلاخی با شیب‌های تند و در شرایط آب و هوایی متغیر و ناپایدار انجام می‌شود. همچنین مسافت‌ها طولانی و گاه به بالاتر از ۸ تا ۱۲ ساعت (تقریباً در تمام طول روز) راهپیمایی و کوهنوردی همراه با آشنایی کامل انواع تکنیک‌های ورزش کوهنوردی، کار با ابزار آشنایی کامل در معبرهای عبور و صعود از یخچال، صخره در ارتفاعات بالای ۵۲۰۰ متر ضروری است.
در برنامه سفر های فوق سنگین نیز تجربه قبلی، برخورداری از تجهیزات کوهنوردی و آمادگی برای اقامت در چادر و ارتفاعات بالا و آب و هوای نامساعد و استفاده از توالت صحرایی ضروری است. در ایران چنین تجربیاتی را در ارتفاعات بالای ۳۵۰۰ متر در فصل زمستان می توان تجربه کرد.
اصول طبیعت‌گردی
شاید مهم‌ترین اصل طبیعت‌گردی این باشد که: رد پا باید تنها اثری باشد که در طبیعت به جا گذاشته می‌شود و عکس‌ها و خاطرات سفر نیز تنها یادگاری‌هایی باشند که از طبیعت برای طبیعت‌گردان باقی می‌ماند.
اما با مرور تاریخچه و اصول کلی این نوع از گردشگری، سه اصل عمده دیگر نیز در ادبیات طبیعت‌گردی مشهود و پررنگ است:
1. طبیعت‌گردی فرسایشی و استخراجی و مصرفی نیست. منظور از استخراجی و مصرفی، فعالیت‌هایی است که سبب ایجاد آسیب‌های رفتاری و فیزیکی بر گونه‌های غیر انسانی در طبیعت می‌شود.
2. طبیعت‌گردی پایبندی به اخلاق زیست‌محیطی ایجاد می‌کند.
3. در طبیعت‌گردی، ارزش‌های سازگار با محیط زیست و اخلاق محور در اولویت قرار می‌گیرند.
به طور خلاصه طبیعت‌گردی چیزی نیست جز حفظ و نگهداری از محیط زیست، جوامع بومی و سفر مسئولانه با هدف ایجاد پایداری در زیست بوم. همچنین کسانی که می‌خواهند در زمینه طبیعت‌گردی مشارکت و فعالیت داشته باشند باید اصول زیر را به عنوان مبانی اصلی و پایه این نوع خاص از گردشگری بپذیرند:
۱- به حداقل رساندن آسیب‌های فیزیکی، اجتماعی، رفتاری و روانی در طول مسافرت
۲- ایجاد آگاهی فرهنگی و زیست محیطی و ترویج فرهنگ احترام به طبیعت و مردم بومی
۳- فراهم کردن تجربه مثبت و لذت بخش از سفر هم برای مسافران و هم برای افراد محلی
۴- ایجاد منافع مستقیم مالی برای حفظ و حراست از زیست بوم
۵- ارائه و تلاش در ایجاد تجربه به یاد ماندنی برای مسافران به گونه‌ای که آن‌ها را نسبت به منطقه میزبان دلسوز و حساس کرده و به اوضاع اجتماعی، آب و هوایی، زیست محیطی و سیاسی آن منطقه اهمیت بدهند.
۶- طراحی و ساخت امکانات سازگار با طبیعت و فرهنگ منطقه با کمترین آسیب ممکن به اکوسیستم بومی
۷- آموزش قوانین و باورهای معنوی مردم محلی به گردشگران و ایجاد همکاری و مشارکت بین گردشگران و محلی‌ها با هدف توانمندسازی فردی و گروهی
برخی دیگر از اصول اخلاقی طبیعت‌گردی
• برای حفظ و ارتقای یکپارچگی طبیعی مکان‌های مورد بازدید تلاش کنید.
• به حساسیت‌های فرهنگی احترام بگذارید.
• در تور، حداقل میزان زباله و ضایعات زیست محیطی را تولید کنید.
• محیط طبیعی مورد بازدید خود را تمیزتر از زمان آغاز، ترک کنید.
• آرامش حیات وحش را بر هم نزنید.
• از محصولاتی که از حیوانات و گیاهان در خطر انقراض تهیه می‌شوند خریداری نکنید.
• با خرید محصولات بومی به اقتصاد محلی کمک کنید.
• باورها و اعتقادات سنتی و مردمی منطقه را بشناسید و به آن‌ها بی‌احترامی نکنید.
• از چیدن گل در طبیعت خودداری کرده و در عوض با عکاسی از آن لذت ببرید.
• از مکان‌های خصوصی و مردمان محلی و عشایر (بخصوص زن‌ها و کودکان) بدون اجازه عکاسی نکنید.
• به اماکن مقدس احترام بگذارید.
• هرگز قولی را به عشایر و مردمان روستایی ندهید که نتوانید عمل کنید.
• سعی کنید در محیط‌های روستایی و عشایری پوشش شما مناسب باشد.
