جاذبه‌های گردشگری اردبیل
استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری ایران با آب و هوایی مطبوع و خنک در فصل‌های بهار و تابستان است. این منطقه سرسبز و جذاب در شمال غربی ایران، جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر و بناهای تاریخی بسیاری را در خود جای داده است.
استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری ایران با آب و هوایی مطبوع و خنک در فصل‌های بهار و تابستان است. این منطقه سرسبز و جذاب در شمال غربی ایران، جاذبه‌های طبیعی بی‌نظیر و بناهای تاریخی بسیاری را در خود جای داده است. این استان در سال ۹۶ توانست نزدیک به ۹ میلیون گردشگر ایرانی و خارجی را به سمت خود جذب کند. در این مطلب به معرفی اردبیل و جذابیت‌های گردشگری آن می‌پردازیم.
بهترین زمان سفر به اردبیل
در تابستان که بیشتر شهرهای ایران و مخصوصا شهرهای شمالی (که معمولا متداول‌ترین مقصد سفر برای فصل تابستان هستند)، آب و هوای گرم و آزاردهنده‌ای دارند، اهالی اردبیل و شهرها و مناطق اطراف آن از هوایی دل‌پذیر و خنک لذت می‌برند؛ بنابراین شاید تابستان بهترین زمان برای سفر به اردبیل باشد.
متوسط دمای شهر اردبیل در گرم‌ترین زمان سال یعنی از ۱۰ مرداد تا ۱۰ شهریور، ۲۰٫۸ درجه سانتی‌گراد، در سردترین زمان سال یعنی از ۱۱ دی تا ۱۲ بهمن، منفی ۱٫۷ درجه سانتی‌گراد (که پایین‌ترین دمای اردبیل در زمستان است) و متوسط دمای سالانه ۹٫۵ درجه سانتی‌گراد است. اردبیل به شهر بدون کولر شهرت دارد؛ زیرا تابستان اردبیل آن‌قدر خنک است که نیازی به وسایل سرمایشی نیست.
سفر به اردبیل در زمستان هم می‌تواند جالب باشد؛ زیرا هر ساله شهر سرعین اردبیل که به خاطر مجتمع‌ها و چشمه‌های متعدد خود یکی از مهم‌ترین شهرهای گردشگری ایران است، از اوایل بهمن تا اواخر آن، میزبان جشنواره زمستانی است.
جشنواره‌ها و مراسم سنتی اردبیل
جشنواره گل‌های بابونه
جشنواره گل‌های بابونه یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های اردبیل است که هر ساله در روزهای ۲۴ و ۲۵ خرداد مصادف با روز جهانی گل، برگزار می‌شود. این جشنواره در مراتع چند صد هکتاری گل‌های بابونه در جنگل فندوقلوی نمین که منبعی عظیم برای گل‌ها و گیاهان دارویی است، همراه با برنامه‌های شاد موسیقی، اجرای نمایش و برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوع دیگر برای اقشار مختلف جامعه برگزار می‌شود. در این جشنواره هنرمندان اردبیلی صنایع دستی این شهر مانند گلیم و جاجیم را نیز در معرض نمایش می‌گذارند.
مراسم طشت‌گذاری
طشت‌گذاری یکی از آئین‌های کهن مردم اردبیل با قدمت ۶۰۰ ساله است که هر سال در روز بیست و هفتم ذیحجه و سه روز مانده به محرم برگزار می‌شود.
مراسم شمع‌گردانی یا شام پایلاماق هم یکی دیگر از آئین‌های کهن دیگر اردبیل است که در ماه محرم و روز تاسوعا انجام می‌شود. در این مراسم عزاداران مسیر بین ۴۱ مسجد را با نیت برآورده شدن حاجات خود با پای پیاده طی میکنند و در هر مسجد یک شمع روشن میکنند. عزاداران پس از روشن کردن شمع و صلوات فرستادن، مقداری از آب تشت‌ها را به عنوان تبرک می‌نوشند. عزاداران در طول مسیر پیاده‌روی، به مدح پیامبر و ائمه اطهار نیز می‌پردازند.
جشنواره زمستانی سرعین
از برنامه‌های این جشنواره می‌توان به مسابقات ورزشی، جشنواره آدم برفی، بازی‌های محلی، شعر و موسیقی، دعوت از هنرمندان به نام و محبوب کشور و معرفی توانمندی‌های شهر سرعین اشاره کرد.
جشنواره زمستانی خلخال
در شهر خلخال در فاصله ۱۲۴ کیلومتری جنوب شرق اردبیل، هر ساله جشنواره مشابهی برگزار می‌شود که شامل برنامه‌هایی همچون مسابقات تیراندازی به اهداف پروازی، مسابقات اسکی، کوهپیمایی سریع، ساخت تندیس‌های برفی و یخی، اجرای موسیقی محلی و تجلیل از افراد برتر در مسابقات ورزشی و هنری می‌شود.
جاذبه‌های گردشگری اردبیل
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های اردبیل، بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی است. این بقعه از جمله آثاری است که در فهرست آثار ملی ایران و همچنین در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این جاذبه در میدان عالی قاپوی اردبیل قرار دارد و مدفن «شیخ صفی‌الدین»، موسس فرقه صفویه است که پس از فوت وی در سال ۷۵۳ هجری قمری، به همت «صدرالدین موسی»، فرزند وی ساخته شد. مجموعه بسیار نفیس و با ارزش بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، قسمت‌های مختلفی از قبیل چینی خانه، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه، چراغ خانه و حرمخانه را در خود جای داده است.
موزه چینی خانه اردبیل
دیگر جاذبه اردبیل، موزه چینی خانه است که دارای ۴ قرن قدمت می‌باشد. این موزه در سمت شرقی رواق اصلی مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی واقع شده و طراح آن یکی از مشاهیر و دانشمندان دوران صفویان به نام شیخ بهایی بوده است. این موزه تالاری است که از چهار شاه نشین و طاق نما تشکیل شده و برای ساخت آن از مقرنس‌های رنگی و نقوش زیبای اسلیمی استفاده شده است. این مجموعه همچنین از استحکام بسیار بالایی در هنگام وقوع زلزله برخوردار است.
مسجد جامع اردبیل
مسجد جامع اردبیل از جمله جاذبه‌های مذهبی این منطقه به شمار می‌رود و دارای قدمت طولانی متعلق به دوران سلجوقیان می‌باشد. آنچه که در اسناد تاریخی آمده مشخص می‌کند که در گذشته این مسجد یک آتشگاه بوده که قدمت آن به دوره ساسانیان باز می‌گردد و پس از ورود اسلام به ایران در قرن پنجم هجری، این مکان تبدیل به مسجد جامع یا مسجد جمعه امروزی شد. قسمت اصلی مسجد جامع در بخش زیرین گنبد یا «گنبدخانه» قرار دارد که مساحت زیادی دارد.
آرامگاه شیخ امین‌الدین جبرئیل
در روستای کلخوران در فاصله ۳ کیلومتری از شهرستان اردبیل آرامگاه شیخ امین الدین جبرئیل، پدر شیخ صفی‌الدین اردبیلی قرار دارد که یکی از آثار تاریخی و مذهبی این شهرستان به شمار می‌رود. قدمت این بنای تاریخی به قرن دهم هجری قمری برمی‌گردد.
خانه تاریخی مناف زاده
از دیگر آثار تاریخی اردبیل، خانه تاریخی مناف زاده است که قدمت ساخت آن به دوره پهلوی اول باز می‌گردد. معمار این خانه ۱۰۰ ساله حاج محمد علی معماری است که به دستور حسین قلی صادقی آن را در بخش مرکزی اردبیل ساخته است. این خانه در حال حاضر به عنوان حوزه هنری اردبیل در سال ۱۳۸۱ به ثبت ملی رسیده است.
دشت مغان
دشت مغان یکی از جاذبه‌های طبیعی اردبیل است که در ساحل جنوبی رود ارس و غرب دریای خزر قرار دارد و معروف به منطقه همیشه بهار است. دشت مغان یکی از قطب‌های مهم کشاورزی و دامپروری ایران به شمار می‌رود.
آب گرم گاو میش گلی
یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های آب گرم سرعین، آب گرم گاومیش گلی است که استخری به طول ۲۵ و عرض ۱۷ متر دارد. دور این استخر با دیوارهای بلند محاصره شده است و آب گرم از چند نقطه کف استخر با گاز خارج می‌شود و از مجرای ضلع شرقی بیرون می‌آید. حرارت آب چشمه گاو میش گلی ۴۵ درجه و آب دهی آن حدود ۳۰ لیتر در ثانیه است. این ناحیه را رسوب‌های آبرفتی دوران چهارم پوشانیده و در برخی نقاط آن، آثار آتشفشانی به چشم می‌خورد.
غذاهای سنتی اردبیل
استان اردبیل به غیر از جذابیت‌های طبیعی و تاریخی، غذاهای سنتی و محلی بسیار متنوع و خوش طعمی دارد.
آش دوغ
از آن جایی که اردبیل استان سردسیری به شمار می‌رود، خوردن آش داغ در سرمای زمستان بسیار می‌چسبد و با سرد شدن هوا، طبخ این آش‌های متنوع رایج می‌شود. برای طبخ این آش به غیر از دوغ تازه، از موادی مثل نخود، برنج، سیر تازه و سبزی (تره، جعفری و شوید) هم استفاده می‌شود. این غذا دستور پخت‌های مختلفی دارد و گاهی در آن بلغور، آرد و کلم برگ هم به کار می‌رود.
آش میوه
آش میوه با میوه‌های خشکی مثل آلبالو خشک، آلوی خورشتی، قیسی زردآلو، برگه زردآلو و گوجه برقانی تهیه می‌شود. در کنار خشکبار برای تهیه این آش، از مواد دیگری مثل حبوبات (نخود، لوبیا قرمز، عدس)، رشته آشی، برنج، گندم پوست‌کنده و پیاز هم استفاده می‌شود.
آش یارما (آش بلغور)
اردبیل آش‌های لذیذ بسیاری دارد و یکی از آن‌ها، آش بلغور است که به دلیل داشتن بلغور فراوان خواص زیادی دارد. برای تهیه این غذا از موادی مثل بلغور، گوجه فرنگی، لوبیا قرمز، سبزی آش، عصاره گوشت، پیاز، زعفران و آبغوره استفاده می‌شود که طعم دلچسبی را برای این غذا رقم می‌زنند.
کشمش پلو
کشمش پلو از غذاهای سنتی اردبیل است که به غیر از خواص بی نظیر، عطر و طعم و دلچسبی هم داشته و طرفداران بسیاری دارد. مواد لازم برای درست کردن این پلو برنج، شیر و کشمش است و بدون شک ترکیب شیر و کشمش طعم جذابی به این غذا می‌دهد.
پیچاخ قیمه (خورشت بادام)
یک خورشت خوش عطر و لذیذ که نه فقط در اردبیل بلکه در کل ایران طرفداران زیادی دارد. مواد لازم برای تهیه این غذا گوشت، خلال بادام، پیاز، زعفران، تخم مرغ و ادویه خورشتی است که به شیوه ای کاملا هنرمندانه با هم ترکیب می‌شوند تا یکی از محبوب‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاهای اردبیل آماده شود. این غذا معمولا به همراه برنج، ماست و سبزی سرو می‌شود.
سوغات اردبیل
شیرینی‌های سنتی معروف اردبیل
قچکورگی، سه‌گوش، نان شری فطیری، نان فطیر، چنگونی، پیشی، باقلوای زعفرانی، حلوای زعفرانی، یارتما، باقلوای بادام، قطاب، راحت‌الحلقوم، حلوای سیاه، قطاب عسلی، شیرینی کشمشی و نان چای چروکیستان از شیرینی‌های سنتی استان اردبیل محسوب می‌شوند.
قره حلوا (حلوای سیاه) اردبیل
حلوای سیاه از معروف‌ترین و لذیذترین شیرینی‌های سنتی اردبیل با تاریخچه یک قرن است. اهالی این استان قره حلوا را در فصول سرد با چای میل میکنند. برای پخت حلوای سیاه اردبیلی از موادی مانند جوانه گندم، شیره عسل، گردو،کره حیوانی، آرد سبوس دار، پودر نارگیل و پسته استفاده میکنند. جالب است بدانید که مردم اردبیل از حلوای سیاه برای هدیه به تازه عروس‌ها استفاده میکنند.
حلوای سفید (آغ حلوا)
آغ حلوا هم همانند قره حلوا از شیرینی‌های لذیذ اردبیل محسوب می‌شود. روش‌های مختلفی برای پخت این حلوا وجود دارد ولی به طور کلی از موادی مانند شیره بال، آرد برنج، زنجبیل و وانیل استفاده میکنند.
سازهای سنتی اردبیل
ساخت و تولید سازهای سنتی، از جمله معروف‌ترین صنایع دستی اردبیل محسوب می‌شود. هنرمندان اردبیلی با دقت و ظرافت کافی این سازها را می‌سازند. تنبک، سنتور، سه تار، کمانچه، ساز آذری و... انواع سازهایی است که با استفاده از چوب درخت‌های گردو، فلفل، شمشاد و توت ساخته می‌شود و بعد سیم‌هایی را روی آن تعبیه میکنند که با ضربه زدن به آن‌ها صدایی دل نشین ایجاد می‌شود. در استان اردبیل شهرهای خلخال، اردبیل، مشکین شهر در ساخت این سازها مهارت دارند. خرید این سازهای سنتی برای افراد علاقه مند به موسیقی می‌تواند بهترین سوغات اردبیل باشد.
