بازدید از چشمه‌های باداب سورت

حتما شما نیز تصاویر چشمه‌های زیبای باداب سورت که به چشمه‌های رنگی نیز معروف هستند را در مجلات و یا صفحات شبکه‌های اجتماعی توریسم و گردشگری دیده‌اید. در این مطلب به معرفی چشمه‌های باداب سورت و علت محبوبیت آن به عنوان یک مقصد گردشگری پرداخته‌ایم.

باداب سورت کجاست؟

باداب سورت چشمه‌ پلکانی تراورتنی (نوع سنگ آهن متخلخل) بی‌نظیر در ایران و کم‌نظیر در جهان است که واقع در روستای ارست بخش چهاردانگه‌ شهرستان ساری در ارتفاعِ ۱۸۴۰ از سطحِ دریا است. این چشمه توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ پس از کوه دماوند به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. این چشمه‌ها در جهان هم ارزش بالایی دارند و پس از پاموکاله ترکیه، دومین چشمه آب شور ثبت شده در جهان هستند. متأسفانه این چشمه‌ها آسیب زیادی دیده‌اند و از زیبایی خدادادی‌شان کاسته شده است؛ امّا همچنان پتانسیل بالایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند و همواره به بازدیدکنندگانشان احساس خوبی می‌دهند.

 

ویژگی‌ها‌ی چشمه‌های باداب سورت

هرکدام از این چشمه‌ها از نظر رنگ، طمع و بو با دیگری متفاوت است و حتّی ترکیبات متفاوتی هم دارد؛ بعضی از این چشمه‌ها خواصّ درمانی دارند و برای درمان انواع بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از چشمه‌های پُر آب این مجموعه، دارای آب بسیار شور، با رنگی تیره و غالباً سیاه است که در زمستان‌ها یخ نمی‌زند و در تابستان‌ها تجربه‌ آب‌تنی هیجان‌انگیزی را به گردشگران هدیه می‌دهد! در سمتِ دیگر یکی دیگر از این چشمه‌ها قرار دارد، که دارای آبی تُرش و رنگی قرمز است که در اطرافش کمی‌ رسوبِ آهن نشسته است.
امّا منحصربه‌فردترین ویژگیِ این مجموعه چشمه‌ها، طبقاتی و پلّکانی بودنِ آن‌ها است. این طبقات، که به‌صورت حوضچه‌هایی با اندازه‌ها و شکل‌های مختلف تشکیل شده‌، به خاطر جریانِ آب‌های معدنی و رسوبی به‌وجود آمده‌اند. رنگ‌های نارنجی، زرد، لاجوردی و قرمزِ این حوضچه‌ها، منظره‌ای چشم‌نواز به‌ویژه در غروب خلق می‌کند.

ویژگی‌های زمین شناسی باداب سورت

تراورتن نوعی سنگ آهک پوک و تزئینی است که در رده سنگ‌های رسوبی دسته‌بندی می‌شود. این سنگ‌ها از رسوبات چشمه‌های آب‌گرم درست می‌شوند و فضایی خالی درونشان دارند. حفره‌های داخلِ این نوع سنگِ توخالی پر از گاز هستند، و هم‌زمان با خروجِ آب از دلِ سنگ، این گازها نیز از این فضاهای خالی، بیرون می‌آیند. هر چه آب خارج شده از سنگ، عناصر محلول کم‌تری داشته باشد، رنگِ سنگ روشن‌تر خواهد بود.

دیدنی‌های چشمه باداب سورت

پلکان رنگین کمانی

در ابتدای بازدید از چشمه باداب سورت، با پلکانی رنگین مواجه می‌شوید. این پلکان چطور شکل گرفته است؟ به زبان ساده باید بگوییم که آب‌های معدنی راهی طولانی را می‌پیمایند و از اعماق سنگ‌های سخت راه خود را به روی زمین باز می‌کنند. باد دست به کار می‌شود و آب‌ها را به این سو و آن سو حرکت می‌دهد. در همین حین خورشید داغ، آب را تبخیر می‌کند و مواد معدنی همچون ردپایی از آب‌ها باقی می‌مانند. این مواد معدنی به شکل رسوب بر روی زمین باقی می‌مانند و طبقه طبقه روی هم قرار می‌گیرند. به مرور زمان پلکانی تماشایی شکل می‌گیرد که حاصلش باداب سورت است.
آب‌های معدنی بر روی پلکانی که تشکیل شده حرکت می‌کنند و بر اساس مواد تشکیل دهنده شان از خود رنگ‌های بسیار زیبای طلایی، نارنجی، قرمز و کرم بر جای می‌گذارند تا شاهکار آفرینش تکمیل شود. رسوب آهن رنگ قرمز، رسوب مس رنگ سبز، گوگرد رنگ زرد و آهک و نمک هم رنگ سفید را پدید می‌آورند. باکتری‌های موجود در آب، نور خورشید و دمای هوا نیز تغییر رنگ آب حوضچه‌ها را موجب می‌شوند. حوضچه‌های پایینی باداب سورت شفاف تر هستند چرا که املاح در حوضچه‌های بالادست، ته نشین می‌شوند.
نمای این طبقات و محل قرارگیری چشمه در دامنه کوهستان و چشم‌اندازهای اطراف به هنگام غروب به زیباترین شکل خود می‌رسد. حالا این پلکان رنگین پیش روی شماست تا آنها را ببینید و لذت ببرید. گفته می‌شود تشکیل یک سانت از حوضچه‌های باداب سورت، ۲۰۰ تا ۳۰۰ سال زمان می‌برد.

چشمه شور و برمودای اروست

در بخشی از باداب سورت که پرآب تر است حوضچه ای با قطر حدود ۱۵ متر و عمق نسبتا زیاد شکل گرفته که آب بسیار شوری دارد و در اطراف آن رسوبات سیاه رنگی دیده می‌شود. می‌گویند که آب این چشمه جهت درمان دردهای کمر و پا، امراض پوستی، روماتیسم و میگرن کارایی دارد و به همین علت بسیاری در آن تن به آب می‌زنند تا از خواصش بی بهره نمانند. این دریاچه به علت دارا بودن املاح و مواد معدنی و نمک فراوان در فصل زمستان یخ نمی‌زند و هیچ جانداری هم امکان زیست در آن را ندارد.
در قسمتی از کف این دریاچه حفره ای عمیق وجود دارد که به برمودای اروست شهرت پیدا کرده است و به همین دلیل برخی این چشمه را نیز با نام برمودای اروست می‌شناسند. بد نیست بدانید که در زبان محلی این حفره یا چاه را بَن نِدار می‌خوانند به معنای بدون پایان. عمق این حفره را تا 98 متر نیز تخمین زده اند.

اکسیر حیات

در شمال غربی برمودای اروست باداب سورت، چشمه‌هایی وجود دارند که با نام اکسیر حیات معروفند و آبی نارنجی و ترش مزه دارند. آب این چشمه‌ها همانند نوشابه‌های گازدار از عمق زمین می‌جوشد. برخی تعداد این چشمه‌ها را تا 11 عدد هم اعلام کرده اند اما محلی‌ها تعداد آنها را 6 عدد می‌دانند.

چشمه ترش یا باداب ترش

در بالادست پلکان‌های رنگین، چشمه ای با آب ترش مزه و قرمز و نارنجی رنگ وجود دارد که در اطراف آن کمی‌ رسوب آهن نشسته است.

سیاه تی

در قسمتی از چشمه‌های باداب سورت در کنار آب ماده سیاه رنگی را می‌بینید. این قسمت برای لجن درمانی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و محلی‌ها آن را با عنوان سیاه تی به معنای سیاه گل می‌شناسند.

چشمه خشک شده گودال زمان

بخش قابل توجهی از باداب سورت خشک شده است و در آن آب جریان ندارد؛ اما این مساله هم زیبایی خاصی را در بخشی از این چشمه‌ها به وجود آورده است. اگر از چشمه‌های باداب سورت اروست، چند صد متر به سمت شمال و ارتفاعات قدم بزنید به باداب سورت قدیمی‌می‌رسید که به حوضچه ای با دیواره‌های سنگی شباهت دارد. صدها سال است آب در این قسمت جریان ندارد و به گودال زمان شهرت یافته است. در میان این حوضچه چاهی وجود دارد که از آن گاز متصاعد می‌شود. این گاز به جانداران آسیب می‌رساند و بارها اجساد پرندگان، مارها و... در آن مشاهده شده است. مردم بومی‌بر اساس شنیده‌های شان از قدیمی‌ترها بر این باورند که روزگاری شاه عباس در این حوضچه شنا می‌کرده است.

مسیر سفر به چشمه باداب سورت

برای رسیدن به روستای اروست از تهران می‌توانید به ترتیب زیر از جاده‌های استان سمنان یا مازندران استفاده کنید. البته جاده‌های استان سمنان مسافت کمتری دارد و ایمن‌تر است، اما جاده‌های استان مازندران به مراتب زیباتر است:

مسیر ۱: تهران، سمنان، مهدیشهر، شهمیرزاد، فولادمحله، سه راه تلمادره، روستای اروست، باداب سورت
مسیر ۲: تهران، ساری، کیاسر، سه راه تلمادره، روستای اروست، باداب سورت

از شهرهای سمنان و ساری تا روستای اروست جاده کاملا آسفالت است و از این روستا تا چشمه‌های شگفت‌انگیز باداب سورت که در یک کیلومتری شرق این روستا واقع شده، جاده خاکی است.
پس از این که به تلمادره رسیدید، یک پاسگاه پلیس می‌بینید. جاده روبه‌روی این پاسگاه به سمت اروست می‌رود. در این مسیر از روستاهای پشرت، کوات و قلعه‌سر می‌گذرید و در نهایت به یک سه راهی می‌رسید که به سه خط معروف است (سه راهی اروست، مالخواست، باداب سورت). متاسفانه اکثر افراد در این قسمت دچار اشتباه می‌شوند! مسیر سمت چپ که آسفالته است، پس از ۲ کیلومتر به روستای زیبای اروست می‌رسد و مسیر آسفالته سمت راست هم به روستای مالخواست ختم می‌شود. اما مسیر مستقیم که خاکی است و البته در حریم روستای اروست واقع است، به سمت چشمه‌ها می‌رود.
این مسیر خاکی را باید حدود ۳ کیلومتر طی کنید. اگر این مسیر را تا انتها طی کنید، ممکن است به روستای دیگری برسید. پس از طی حدود ۳ کیلومتر در این مسیر خاکی برای رسیدن به چشمه‌ها دو راه وجود دارد که هر دو نیز خاکی است و در سمت چپ جاده قرار دارند و از نظر کیفیت فرق چندانی با هم ندارند. یکی از آن‌ها که دورتر است، قدیمی‌و دیگری جدید و البته خصوصی بوده که متعلق به یک معدن متروکه است و در مسیرتان اول به این جاده برمی‌خورید. در صورت عدم تمایل می‌توانید به راه‌تان ادامه دهید تا به مسیر قدیمی‌و عمومی‌برسید. هر دوی این مسیرها به بالای تپه‌ای می‌رسند که چشمه‌ها روی آن واقع است.
اگر قصد عبور از جاده خصوصی را دارید، باید سمت چپ جاده خاکی‌ای را نظاره گر باشید که از سه خط طی کردید تا به یک استخر ذخیره آب کشاورزی برسید. کنار این استخر محل پارک خودرو و یک جاده خاکی سر بالایی وجود دارد که همان جاده معدن است. البته باید آن را تا چشمه‌ها پیاده طی کنید، مگر این که از خودروی شاسی بلند استفاده کنید. به علت وجود معدن سنگ متروکه باید مراقب ریزش سنگ از بالای کوه باشید. اما تاکنون گزارشی از ریزش ارائه نشده است. در صورت بی‌احتیاطی، خود فرد خاطی مسئول است.
پس از آن که این جاده خاکی سر بالایی و خصوصی را طی کردید، به یک کانکس نگهبانی می‌رسید که از آن به بعد ورود خودرو ممنوع است. ۳۰ متر جلوتر از آن کیوسک، چشمه‌ها قرار دارند.